Inleiding
De grutto Limosa limosa is onze Nationale Vogel. Met recht, want er is geen vogelsoort waarvoor Nederland zo belangrijk is. Het grootste deel van de populatie grutto ter wereld leeft in Nederland. Grutto’s zijn boerenlandvogels maar de soort gedijt steeds minder goed in het agrarische landschap; net als veel andere weidevogels. Vraag is: hoe kunnen we het tij keren en wat is daarvoor nodig?
De veenweiden rondom Amsterdam zijn gebieden waar de grutto nog in redelijke aantallen broeden en voorkomen, zij het met grote verschillen tussen locaties. We verwachten dat een stabiele aanwezigheid van grutto’s, al dan niet broedend of met jongen, wijst op een hoge biodiversiteit van wormen en insecten en bodems die horen bij een duurzame bedrijfsvoering.
Het onderzoek
Binnen VeenVitaal volgen we een aantal grutto’s met mini GPS-zendertjes. Deze vogels moeten ons op landschapsniveau laten zien welke percelen aantrekkelijk voor ze zijn. We combineren deze informatie met allerlei andere metingen, bijvoorbeeld aan bodemleven, vliegende insecten, aan waterkwaliteit en landgebruik. De gezenderde grutto’s geven ons dagelijks informatie over hun verblijf. Door de condities van de graslanden van hun keuze te vergelijken met naastgelegen percelen waar ze niet naar toegaan proberen we te ontdekken wat perceelkeuze van de grutto bepaalt.
Veldwerk in 2023
Dit jaar zijn we begonnen met het zenderen van tien gruttos, in drie uit elkaar gelegen gebieden rond Amsterdam. Twee vogels in polder de Ronde Hoep bij Ouderkerk aan de Amstel, vier vogels in de Verenigde Binnenpolder West bij Spaarndam en vier vogels in de Schaalsmeerpolder in het Wormer- en Jisperveld bij Wormer. Deze locaties zijn gekozen omdat hier veel grutto’s voorkomen en omdat in deze regio’s gebiedsprocessen zijn gestart om het landschap minder intensief te gebruiken.
Het zenderen van grutto’s wordt gedaan tijdens de periode dat ze aan het broeden zijn, op nesten die bijna op uitkomen staan. In die periode denken de grutto’s maar aan één ding en dat is broeden! Om die reden is het zenderen van de vogels in die periode het minst stressvol, ze willen nadat we ze gevangen hebben en een zendertje hebben gekregen, gelijk weer terug naar het nest. De nesten worden vooraf al gelokaliseerd door vrijwilligers werkzaam in de verschillende gebieden, waardoor ons gruttoteam gelijk aan de slag kan. Het vangen van de grutto’s gebeurt door middel van een inloopkooi die over het nest geplaatst waren. Van een afstand bekijken we of de grutto de vangkooi inloopt. De gevangen grutto wordt helemaal opgemeten, krijgt een unieke combinatie van pootringen en daarna wordt de zender op de rug geplaatst. De zender zit vast aan een tuigje die voor elke grutto ter plekke op maat gemaakt wordt. Binnen een kwartier worden de grutto’s weer vrijgelaten en zien we dat ze gelijk weer terug naar hun nest vliegen en verder gaan met broeden. Diezelfde avond komen al de eerste datapunten binnen van waar de grutto’s zich bevinden!
Alle vogels kregen namen van lokale plaatsen, boerderijen of personen die zich inzetten voor de bescherming van de grutto’s. De tabel geeft de namen die door de vrijwilligers aan de individuele vogels zijn gegeven en waarmee ze zijn te volgen op de website (zie hieronder)
| Locaties van gezenderde grutto’s | Naam van de grutto |
| Polder de Ronde Hoep, Ouderkerk ad Amstel | Overveen (vrouw) |
| Wielerust (vrouw) | |
| Verenigde Binnenpolder West, Spaarndam | Koningshoeve (man) |
| Mooie Nel (?vrouw) | |
| Haarlemmerliede (man) | |
| Spaarndam (man) | |
| Schaalsmeerpolder, Wormer | Onne (man) |
| Els (vrouw) | |
| Poelboerderij (man) | |
| Bert (man) |
Het leuke van gezenderde grutto’s is dat je van dag tot dag kunt nagaan waar ze uithangen. Alle grutto’s zijn te volgen op de website www.globalflywaynetwork.org, via de naam die we ze gegeven hebben. Het was prachtig om te zien dat direct na het loslaten alle vogels goed wegvlogen en begonnen te roepen. En nog mooier, alle vogels hebben al heel mooi laten zien waar ze zijn geweest. En ze zijn niet alleen nu in hun broedgebied te volgen maar ook op trek naar het zuiden, naar Afrika waar ze overwinteren. Of blijven ze in Europa? En dan wordt het spannend wanneer ze weer terugkomen naar hun broedgebied rond Amsterdam.
